Old en nij mit Feestbalen!

t Liekt veur ons aalmoal zo hail gewoon davve ol en nij vieren op 31 december en 1 jannewoarie, mor dat is nait altied zo west. Tiedstip van nijjoarsvieren kon hail slim verschillen per kultuur. In d’aine kultuur gebeurde dat in meert as begun van t veurjoar, bie d’aandern in september as ofsloeten van de oogstperiode en bie de winterzunnewende (21 december). De Romeinen vierden heur Saturnaliën. Dat deden ze din mit t aanlegen van vreugdevuren, t offern aan de goden om heur daankboarhaid te betugen en om steun veur toukomst of te winnen. De kracht en de overwinnen van de zun op de duusternis mos groots vierd worden.

1 jannewaris 1582

t Was de grode Romainse kaaizer Julius Cesar dij in 48 veur Christus bie t uutschrieven van zien klenner bepoalde dat t nije joar begon op 1 jannewoarie. De moand jannewoarie (januaris) wuir vernuimd noar de god Janus dij ofbeeld wordt mit twij gezichten: d’ aine richt zuk tou t verleden en d’aander noar toukomst. t Haile nijjoarsgebeuren duurde dou meer doagen as nou. De kerke har t der slim stoer mit de daipwortelde , haaidense traditsies en t het tot 1582 duren mouten, dat 1 jannewoarie onder Paus Gregorius accepteerd wuir. De kerke zag t as n werelds feest, want de doatums kwammen nait overain mit dij van t kerkelk joar.

Belaangrieke bodem

Sund dij tied is old en nij uutgruid tot meschain wel t belangriekste feest in de westerse weerld. Wel feest zegt denkt aan zang, daans en plezaaier. De overgang van old noar nij wordt din ook groots vierd mit lekkere eterij en drinkerij en vanzulf mit nijjoar ofwinnen. Klokslag twaalm in de naacht winsen wie mekoar veul haail en zegen in t nijjoar. En din was t tied om bie t pad te goan veur t nijjoar ofwinnen. Overaal mos je even hen, noar noabers, noar femilie, noar goie bekenden. En overaal kreeg je din kniepertjes, rollechies, spekkedikken en euliekouken. Der ston overaal n schuddel vol kolle euliekouken kloar. Der waren gounent dij aten zuk der stènzat in, want je haren veur aal dij nachteleke omswinderij zotrekend n stevege bodem neudeg. Der wuir doarbie vanzulf ook hail wat zeupiederij noar binnen sloken. d’Haals bleef doarbie nait dreuge. Op Nijjoarsdag was din menneg zo slap as n schuddeldouk en har t wel ais zwoar te kampen mit zeubraanden, mor dat heurde der gewoon bie.

Euliekouken van onner t òfdakje Vandoag de dag worden der haile voak euliekouken in n winkel kocht, mor wie hebben de slinger der aan om ze zulf te moaken. Om de stankoverlast in te omzaailen, doun wie dat din in boeten bie ons achter t huus onder t òfdakje.

Dizze inholten hebben je neudeg

veur om en bie twinteg kleurege feestbalen zoas wie ze moaken:

n haalve liter melk, 50 gram gist, n tudaai, 500 gram fiene meel, 15 gram reven citrounschille, 50 gram smolten roombotter, 10 gram zolt, 150 gram welde rezienen, 150 gram welde krinten, 50 gram sekoade , 50 gram orangeade, 200 gram blokkies zoere appel, zunnebloumeulie veur t verbakken en poeiersuker.

Loat, veur de goie smoak, t laifst overnaacht, rezienen en krinten wellen. Moak n steveg gistbeslag. Lös de gist op in 400 centiliter laauwe melk, ruier tudaai der deur. Dou t meel derbie tou en doarnoa de reven citrounschil . Kneed dit mit de mixer goud deur nkaander. Gait, as t beslag goud glad is, veurzichies beetje bie beetje de rest van de melk der bie. Dou din de smolten botter en t zolt derbie tou en kneed t gehail nog 15 menuten mit de mixer goud deur nkaander. Meng nou veurzichies, mit n grode lepel, dus nait mit mixer, de rezienen, krinten, sekoade, orangeade, en blokkies appel der deur. Loat t beslag òfdekt mit n slovve schuddeldouk, n stieve drij ketaaier op n warme stee omhoog kommen. De ideoale temperatuur doarveur is om en bie 28 groaden. Spoatel as t beslag rezen is goud deur en loat t din nog 3 menuten rusten. Moak d’eulie in de panne of frituur hait, zo om en bie 180 groaden. Schep mit twij lepels of n ijsbollechiestange bollen van t beslag in d’eulie. Zoveul as der noast nkaander in de panne pazen. Friteur de euliekouken 6 menuten en keer ze op halfschaaid om, tot ze goldbroen binnen. En loat ze uutlekken (op keukenpepier) in n goatjespanne. Eet d’euliekouken mit poeiersuker. Vanzulf perbaaiern wie ze altied glieks, (n kok mout waiten wat hai of zai moakt het) want waarm binnen ze bepoald gain mondjeploag.